Verschillende culturen
In samenlevingen met een individualistische cultuur, waar Nederland ook toe behoort, leren de kinderen om als ‘ik’ over zichzelf te denken. In landen met een collectivistische cultuur gaat het meer om het groepsgevoel. Hieronder hebben we kenmerken van beide culturen bij elkaar gezocht. Het zijn natuurlijk uitersten: iemands cultuur is altijd door beide soorten, en daarbij nog door vele andere aspecten, beïnvloed.
Collectivistische cultuur | Individualistische cultuur |
Uitgebreide familie | Kerngezin |
De mensen om het gezin heen zijn belangrijk | Het gezin staat op zichzelf |
Kinderen leren te denken in termen van 'wij' (ingroup). De ingroup bepaalt in belangrijke mate iemands identiteit en is in tijden van nood een belangrijke bron van veiligheid en bescherming. In ruil voor deze bescherming wordt onvoorwaardelijke loyaliteit verwacht, waardoor tussen het individu en de groep een afhankelijkheidsrelatie ontstaat die zowel materieel als psychologisch is (Van der Eldering, L.,2008). | Kinderen leren over zichzelf te denken als ‘ik’, een ik dat zich onderscheidt van anderen op basis van een unieke set van karaktertrekken, persoonlijke voorkeuren en eigen meningen. In de opvoeding is autonomie een belangrijk doel. Van kinderen wordt verwacht dat zij op een bepaalde leeftijd zowel in psychologisch als materieel opzicht onafhankelijk zijn van hun eigen familie. |
De harmonie moet worden bewaard en directe confrontatie vermeden. ‘Ja’ is niet per se ‘ja’. ‘Nee’ is confronterend. | Een eerlijk mens zegt wat hij of zij denkt. Als je ‘ja’ zegt, terwijl je ‘nee’ bedoelt, lieg je en ben je niet eerlijk. |
De groeps-eer is een belangrijke collectieve verantwoordelijkheid. Wanneer één groepslid zich misdraagt, brengt dat schande over de hele groep. Omdat het prestige van de groep wordt bepaald door de publieke opinie zorgt men ervoor dat afwijkend gedrag zo min mogelijk zichtbaar wordt voor de buitenwereld en heerst er een sterke sociale controle die loopt volgens de normale hiërarchische lijn van de familie (Triandis, H., Bontempo, R., Villareal, M., Asai, M. & Lucca, N.,1988). | In een individualistische samenleving daarentegen leeft een begrip als groeps-eer nauwelijks en worden mensen met name aangesproken op het eigen gedrag. |
Vriendschappen in een collectivistische cultuur zijn hecht en langdurig. | Een groot deel van de relaties van mensen is oppervlakkig. |
Ouders gebruiken vaak een autoritaire opvoedingsstijl. In een autoritaire opvoedingsstijl staan gehoorzaamheid en afhankelijkheid centraal (Baurind, D, 1971). Kinderen hebben weinig in te brengen en strenge regels moeten opgevolgd worden. | Ouders hanteren vaak een autoritatieve opvoedingsstijl. In de autoritatieve opvoedingsstijl zijn ouders een hulpbron voor het kind wanneer het dat nodig heeft en autonomie en zelfvertrouwen zijn erg belangrijk. Een opvoedingsstijl waar regels wel gesteld en nageleefd moeten worden, maar waar kinderen worden aangemoedigd hun eigen mening te geven (Berry, J., Segall M., Kağıtçıbaşı, C., 1997). |
Nederland heeft een individualistische cultuur, maar er wonen veel gezinnen in Nederland met collectivistische opvattingen. En kinderen worden thuis bijvoorbeeld opgevoed met bepaalde normen en waarden, terwijl de cultuur binnen hun schoolomgeving ook in belangrijke mate bijdraagt aan hun ontwikkeling. Wanneer deze twee settings niet met elkaar overeenkomen, en de cultuur binnen het gezin voornamelijk collectivistisch is maar er individualisme heerst op school, kan dit voor problemen zorgen. Een onderzoeker die deze ‘mismatch’ gedetailleerd heeft uitgewerkt, is de Nederlandse socioloog Iliass El Hadioui. Zijn theorie gaat ervan uit dat iedereen opgroeit in drie verschillende pedagogische settings: thuis, school en de peergroup- of straatcultuur. Er valt daar straks nog meer over te lezen in de kenniskluis over straatcultuur.